Jednym z wielu elementów przygotowywanych przez Kościół obchodów tysiąclecia chrztu Mieszka I była pielgrzymka kopii obrazu jasnogórskiego po Polsce. Z powodu różnych perturbacji stała się ona swoistym symbolem niełatwych stosunków między państwem a Kościołem w czasach PRL-u.

Przygotowania do świętowania okrągłej, tysięcznej rocznicy przyjęcia chrztu przez księcia Polan Kościół polski rozpoczął już w latach pięćdziesiątych XX w. Obchody stanowiły okazję do przypomnienia Polakom o ich chrześcijańskich korzeniach i siłą rzeczy miały charakter religijny. Już w 1957 r. rozpoczęła się Wielka Nowenna, która odmawiana była przez dziewięć lat, do 1966 r. Prymas Tysiąclecia pragnął również zaprosić na uroczystości ­papieża, na to jednak komunistyczne władze nie wyraziły zgody.

Idea Jeszcze przed rozpoczęciem odmawiania Wielkiej Nowenny, w roku 1956, wśród biskupów polskich zrodziła się idea peregrynacji po Polsce obrazu Pani Jasnogórskiej. W następnym roku dr Leonard Torwirt z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu na prośbę jasnogórskich paulinów wykonał kopię obrazu Matki Bożej Częstochowskiej. Uchwała Konferencji Episkopatu Polski z 11 kwietnia 1957 r. usankcjonowała niezwykłą peregrynację. Kopia obrazu miała przez następne lata nawiedzać kolejne diecezje i parafie kraju. Od samego początku ateistyczne władze PRL z rosnącym niepokojem obserwowały wielkie ożywienie modlitewne, które wywoływała peregrynacja obrazu. Służba Bezpieczeństwa starała się za pomocą „metod operacyjnych” uzyskać jak najwięcej informacji o okolicznościach pielgrzymki, z czasem władze partii zaczęły myśleć o użyciu przemocy wobec jej organizatorów. Zaczęły się mnożyć trudności i prowokacje.

Nieobecna

W końcu 2 września obraz został ostatecznie „aresztowany” – przy pomocy milicji władze uniemożliwiły jego dalszą peregrynację po kraju. W kościele św. Stanisława Kostki na warszawskim Żoliborzu wystawiono wówczas puste ramy obrazu, symbolizujące ograniczenia wolności religijnej. Wkrótce puste ramy zaczęły się pojawiać również w innych miejscach w Polsce. „Areszt” kopii obrazu jasnogórskiego trwał do 1972 r. Sama pielgrzymka ikony i nieudolne szykany ze strony komunistycznych władz zaowocowały odnową życia modlitewnego znacznej części społeczeństwa, a jednocześnie pogłębieniem w powszechnej świadomości podziału na naród i obcą, komunistyczną władzę.

AUTOR: MARCIN BĄK

ŹRÓDŁO: